Agile werken met de handrem erop – waarom projectdenken de SAFe Release Train ontspoort
Er zijn van die momenten in een opdracht waarop je even diep ademhaalt en denkt: “We deden toch Agile?!”
Je hebt net met veel energie een nieuwe Agile Release Train opgezet binnen SAFe. Teams zijn gevormd rondom waardestromen, er ligt een duidelijke visie, de ART events draaien, en iedereen is klaar om iteratief waarde te leveren. De verwachtingen zijn hoog, de energie is voelbaar… tot het moment dat de organisatie weer terugvalt in oud gedrag.
Want ondanks al die goede bedoelingen wordt er vervolgens gewoon projectmatig gestuurd. Projectplanning, projectbudget, projectrapportage, projectgovernance. Resultaten worden afgevinkt, alsof we weer in 2009 zitten en “Agile” de naam was van een nieuw type printer.
De rem op waardelevering
Wat er dan gebeurt, is voorspelbaar. In plaats van focus op continue waardecreatie binnen een stabiele waardestroom, blijft het start-stopmechanisme van projecten leidend:
- Initiatief A gaat van start → teams gaan bouwen
- Initiatief B krijgt meer prioriteit → teams worden omgegooid
- Initiatief A valt stil → opgebouwde kennis brokkelt af
- Initiatief C moet “snel tussendoor” → planning gaat de prullenbak in
Het gevolg?
Een trein die telkens vol in de remmen gaat. En geloof me: een trein die steeds stopt en weer optrekt, kost meer energie dan één die soepel doorrijdt.
Financiering van waardestromen, niet van projecten
Een van de fundamenten van SAFe is waardestroomfinanciering. Je financiert de capability die structureel waarde gaat leveren, niet een reeks initiatieven met een begin- en einddatum. Want zeg het eens eerlijk…
- Loopt klantwaarde ooit af na zes maanden?
- Is innovatie een project?
- Houdt compliance op bij een go/no-go meeting?
Natuurlijk niet. Toch sturen organisaties wél nog steeds zo.
De paradox: Ze willen een productgedreven organisatie zijn, maar financieren alsof alles tijdelijk is.
Waarom traditionele financiering de boel saboteert
Als je financiering toekent op basis van projecten:
- Teams worden afhankelijk van goedkeuringen – Ze moeten telkens bewijzen dat ze mogen blijven bestaan. Dat levert spanning op in plaats van focus.
- Architectuur en fundamenten raken ondergesneeuwd – Want refactoring en innovatie zijn lastig in business cases te stoppen.
- Je creëert contextswitchen op schaal – Teams moeten continu leren, afleren en opnieuw beginnen.
- Complexiteit groeit sneller dan waarde – Omdat technische schuld niet wordt erkend als onderdeel van waardecreatie.
Je werkt dan Agile op teamniveau… maar traditioneel op organisatieniveau. En dat laatste wint het altijd, want dat is waar de budgetten en besluiten zitten.
De vergeten waardestroom: innovatie, refactoring en non-functionals
Wanneer financiering alleen gericht is op het “nieuwe project”, dan gebeuren drie dingen waar je ’s nachts wakker van zou moeten liggen:
- Innovatie verliest het van urgentie
- Refactoring wordt uitgesteld tot de pijn ondraaglijk is
- Non-functionals worden gezien als ‘nice to have’
En dat is precies hoe goedbedoelde data-oplossingen langzaam veranderen in:
- Lastige migratiemonsters
- Niet-presterende black boxes
- Te dure systemen om te onderhouden
- Technologie die ingehaald wordt door de markt
Want data is geen eenmalige investering. Het is een continu proces van verbeteren, herstructureren en aanpassen aan nieuwe eisen. Als je dat vergeet, ontstaat er technische schuld met rente-op-rente effect.
Data-platformen die blijven hangen in het verleden
Laat ik een voorbeeld geven uit de praktijk — puur hypothetisch natuurlijk. Een organisatie zet vol in op een modern dataplatform. De architectuur is netjes ontworpen met toekomst in gedachten. Teams hebben de kennis, tooling staat klaar… Maar: de financiering is gekoppeld aan één specifiek project.
Dus:
- Innovatie buiten het project? → Geen budget
- Verbeteren van datakwaliteit? → Misschien later
- Beveiliging en performance optimalisatie? → Te duur nu
- Inrichten van monitoring en observability? → Nice to have
- Refactoring? → Niet binnen de scope
Eerst leveren, dan nadenken, lijkt het motto. Maar wat je nu niet oplost, komt later drie keer zo hard terug.
Stel je voor dat we het omdraaien:
- We financieren een kernteam aan professionals die continu werken aan de dataketen.
- Zij bepalen samen met de business welke waarde wanneer wordt geleverd.
- Architectuur, security en kwaliteit zijn structurele onderdelen van de backlog.
- Innovatie is geen side project, maar een kernactiviteit.
Het resultaat:
- Minder afhankelijkheden
- Minder gedragsverandering per kwartaal
- Meer voorspelbaarheid en stabiliteit
- Doorlopende focus op waardevermeerdering
- Een platform dat meegroeit in plaats van veroudert
En — heel belangrijk — teams hoeven niet elke paar maanden te bewijzen dat ze mogen blijven bestaan.
Waarom de trein moet blijven rijden
Een Agile Release Train is ontworpen om te bewegen. Continu.
Program Increments helpen de richting te houden, maar geen enkel PI heeft een “eindstation”. Zodra je de ART behandelt als een verzameling projecten, verlies je:
- Visie
- Flow
- Continuïteit
- Kwaliteit
- En uiteindelijk: vertrouwen.
Het voelt dan alsof we als machinist netjes de cockpit bedienen, maar dat er iemand in de bestuurskamer ineens op een noodstop knop ramt.
Dus, wat is de oproep?
Drie simpele punten die organisaties moeten omarmen:
- Financier teams, niet projecten – Bouw duurzame waardestromen die blijven leveren.
- Reserveer structureel capaciteit voor innovatie, refactoring en non-functionals – De toekomst van je platform hangt ervan af.
- Geef vertrouwen in plaats van start-stops – Stabiliteit is de basis voor wendbaarheid.
Tot slot — even lucht eruit
Soms voelt het alsof we Agile een enorm feestje noemen, maar ondertussen wordt het nog altijd georganiseerd met een draaiboek uit de Waterfall-periode. We investeren in ceremonies, tools en termen. Maar niet in het gedrag dat nodig is om een Release Train echt te laten rijden.
En ja, dat frustreert weleens.
Want zolang financiering en governance niet in lijn komen met SAFe-principes, blijft die trein rijden… maar wel met de handrem erop.
